Bestaande woningen energieneutraal verwarmen
Dit artikel is geschreven in opdracht van het interdepartementale programma Green Deals.
Bestaande woningen energieneutraal verwarmen met een zonnewarmtenet. Dat is het doel van DeZONNET, dat PVT-panelen combineert met een warmtenet, warmte-koudeopslag en een warmtepomp in elke woning.
Een proefopstelling hiervan in het DreamHûs op The Green Village laat zien dat het technisch mogelijk is. De ambitie is om dit systeem te realiseren in het Haarlemse Ramplaankwartier. Dat zou daarmee de eerste bestaande woonwijk in Nederland zijn die warmte en warm water volledig krijgt uit lokaal opgewekte zonne-energie.
“In mijn huis is het warm en comfortabel”, vertelt Linde Veger.
Als bewoner van een van de drie DreamHûzen op The Green Village test Linde uit hoe het bevalt om haar woning te verwarmen met het zonnewarmtenet van DeZONNET. Ze is maatschappelijk betrokken bij de energietransitie en vindt het mooi dat ze op deze manier kan bijdragen. “De thermostaat staat niet hoog, het is snel behaaglijk in huis. Ik heb geen last van de apparatuur, want alle buizen en de warmtepomp bevinden zich op zolder.”
Naast een warmtepomp en PVT-panelen, ontwikkeld door Triple Solar voor elke woning, bestaat DeZONNET uit een collectief zeer lage temperatuur warmtenet gekoppeld aan een ondergrondse warmte-koudeopslag (WKO). Het bedrijf maakt samen met TU Delft, Deltares, Greenvis, SpaarGas Haarlem, Fortes Energy Systems en Engie deel uit van het consortium dat samenwerkt aan de proefopstelling.
“De PVT-panelen op het dak van de woning maken maximaal gebruik van zonne-energie, zowel voor elektriciteit als voor warmte.” In de zomer leveren deze PVT-panelen de overtollige warmte aan het net om de bodemopslag te vullen. In de winter wordt de warmte hoofdzakelijk uit de WKO geleverd. En in de tussenseizoenen komt de warmte bovenal direct uit de PVT-panelen. – Cees Mager, oprichter en directeur van Triple Solar.
Energieneutraal
Sophie Schut, Business Developer bij Engie is positief over dit concept: “In wijken waar geen warmtebron beschikbaar is, zoals restwarmte uit industrie of een geothermiebron, is dit de beste oplossing. Doordat je het collectief aanpakt, is de belasting van het elektriciteitsnetwerk minimaal. De capaciteit wordt zo gunstig mogelijk ingezet. Dat is hard nodig in de komende decennia met de toename van onder andere elektrische auto’s.” Linde voegt eraan toe: “En door de toenemende druk op de digitale netwerken is het goed als we een lokale voorziening hebben.”
Over het jaar gezien is het systeem energieneutraal. “Daarnaast”, stelt Cees, “is er sprake van een lage milieu-impact, want per woonwijk hoeven we maar twee tot vier plastic pijpen in de grond aan te brengen voor de opslag van het warmteoverschot.”
“Om de warmte van het warmtenet en de PVT-panelen optimaal te benutten, hebben we een slimme afleverset ontwikkeld”, aldus Ivo Pothof, onderzoeker bij TU Delft en Deltares. “Een intelligent kastje dat bepaalt waar de warmte vandaan moet komen en waar deze naartoe moet. Bijvoorbeeld, als de bewoner doucht, gaat de warmte direct van de PVT-panelen via de warmtepomp naar het douchewater. En zodra de bewoner de kraan dichtdraait, moet de warmte weer naar het warmtenet stromen. Of, bij onvoldoende warmteproductie op de PVT-panelen, uit de opslag halen. Deze afleverset willen we nog uitbreiden zodat deze ook koude kan leveren in de zomer.”
Hoge voorinvestering
Lokaal opgewekt, energieneutraal, zelfvoorzienend, dat klinkt als een ideale oplossing. Ook Eelco Fortuijn, projectleider van SpaarGas Haarlem, een samenwerking tussen bewoners en de gemeente Haarlem, ziet heil in dit concept. “Nadeel is wel de hoge voorinvestering. Die bedraagt naar schatting € 40.000 per woning. Dat zit ten eerste in de basisisolatie. Bij een laagtemperatuurwarmtenet is isoleren naar minimaal label C essentieel. Ten tweede in de materialen zoals de PVT-panelen, de warmtepomp, het buffervat, het leidingwerk en de afleverset. En ten derde in het wijknet en de WKO.”
“We moeten het over een langere periode bekijken. De kosten van onderhoud van dit systeem zijn minimaal, en er is nagenoeg geen netto inkoop van elektriciteit meer nodig over het jaar heen.” Ivo Pothof – onderzoeker bij TU Delft en Deltares
Sophie brengt naar voren dat het aardgasvrij maken van bestaande woonwijken nu eenmaal kostbaar en tijdrovend is. “Elke variant van het ombouwen van een bestaande gasvoorziening met gasketels in individuele woningen is ingewikkeld. Maar het is wel een noodzakelijke transitie in onze verduurzamingsopgave.”
Zwaan-kleef-aan-effect
Eelco voorziet niet veel problemen om mensen in de wijk mee te krijgen. Bewoners hebben zo hun eigen motivatie om mee te doen, bijvoorbeeld om duurzamer leven, geldbesparing, technologische vooruitgang. “En een belangrijke factor is het zwaan-kleef-aan-effect. Als een woning zonnepanelen plaatst, zie je vaak dat buren daarin volgen. Op dat effect willen we mikken in de uitrol.”
“Als je het collectief doet, kunnen ook mensen die minder kapitaalkrachtig zijn meeliften”, meent Linde. “De grootste drempel voor burgers is de hoge investering aan het begin.” Eelco: “Een voorwaarde is dan ook dat we een lening of externe financiering kunnen krijgen voor de voorinvestering. Of een subsidie voor de wijkbuizen. Dat zijn scenario’s die de drempel voor bewoners om aan te haken fors verlagen.”
Zet aan de politiek
SpaarGas staat niet alleen in het zoeken naar een manier voor grootschalige toepassing. Vanuit The Green Village is er een Green Deal met de gemeente Delft, NEN en enkele ministeries. Willy Spanjer, projectmanager bij The Green Village: “Hierin kijken we onder meer welke knelpunten zijn er en hoe kunnen we dat gaan oplossen. We willen met het hele consortium in gesprek om opschaling te kunnen faciliteren.”
De gemeenteraad van Haarlem volgt de ontwikkelingen op The Green Village op de voet. “We hebben net subsidie gekregen om de aansluiting te maken naar het warmtenet in de straat”, zegt Cees. “Het wordt pas echt interessant als het warmtenet straks ook op The Green Village ligt. Dat zal in de tweede helft van dit jaar zijn. Dan kunnen we relevante metingen gaan uitvoeren.” Technologisch is het concept haalbaar. “Als alles dan volgens het boekje loopt, zal dat veel vertrouwen wekken”, besluit Eelco. “Voor de gemeente Haarlem kan dat zomaar de doorslag zijn om in te stemmen voor aanleg in het Ramplaankwartier. Een spannende stap want het is nergens eerder gedaan. De zet is aan de politiek om te durven investeren.”
Kijk voor meer info op: http://www.zonnewarmtenet.nl
Copyright foto’s: Triple Solar en The Green Village
-
DreamHus
-
-
-
