Kan plein-ontwerp een kunstmatig briesje creëeren voor verkoeling tijdens warme dagen? Studente Environmental Engineering Luca Böstfleisch onderzocht het op het HittePlein. Haar onderzoek laat zien dat onder de juiste omstandigheden het ontwerp van het HittePlein kan bijdragen aan het creëeren van een klein maar verkoelend briesje. Dit briesje ontstaat wanneer de zonnestraling hoog is, het warm is en het niet te hard waait.

Het belang van ontwerp in verhitte steden

Steden warmen steeds verder op. Door klimaatverandering nemen hittegolven in frequentie en intensiteit toe, waardoor dichtbebouwde gebieden sneller opwarmen en langer warmte vasthouden. Eva Stache (mede-ontwerper van het HittePlein) licht toe: “Steenachtige oppervlaktes warmen zeer sterk op, soms tot boven 70°C, en geven deze warmte af aan de omringende lucht.” Verdere vergroening van de stad is een goede manier om de stedelijke hitte te verminderen. Toch zijn dergelijke maatregelen niet overal toepasbaar. In veel stedelijke gebieden ontbreekt de ruimte, of liggen juist ondergrondse kabels en leidingen in de weg. Daarom wordt de rol van slim ontworpen stedelijke structuren steeds belangrijker.

Het HittePlein is bewust ontworpen met een temperatuurverschil tussen brede en smalle delen van de verharding, waardoor een verkoelend briesje kan ontstaan. Het bredere deel warmt sterker op dan het smallere deel. Hierdoor stijgt de warme lucht boven het brede deel sneller op, terwijl boven het smallere, koelere deel minder lucht omhoog beweegt. Dit verschil zorgt voor een kleine luchtcirculatie: warme lucht stijgt op aan de ene kant, koelt hogerop iets af en zakt vervolgens weer neer boven het koelere deel. Zo zou een kleine lokale luchtstroom ontstaan dat van het smalle naar het brede deel waait – het “Briesje” van het HittePlein.

Het verkoelende Briesje

Om de werking van het Briesje op het HittePlein verder te onderzoeken heeft Luca tijdens haar onderzoeksstage oppervlaktetemperaturen gemeten, verticale windsnelheden geregistreerd en theoretische windpatronen gemodelleerd. Door de verticale windsnelheid te meten kon worden aangetoond dat er daadwerkelijk warme lucht opstijgt boven de bestrating. Daarnaast analyseerde Luca twee hittegolven uit 2025 en voerde ze modelsimulaties uit om het briesje verder te onderzoeken.

Het onderzoek laat zien dat het ontwerp van het HittePlein in bepaalde omstandigheden een lichte bries kan versterken. Tijdens warme perioden werden hogere oppervlaktetemperaturen en verhoogde verticale windsnelheden boven het plein gemeten. In theoretische simulaties werd bovendien een kleine, consistente microcirculatie zichtbaar.

Verder onderzoek

Arjan Droste, onderzoeker Urban Climate op de TU Delft: “Luca heeft in een korte periode een ontzettend mooi en relevant onderzoek uitgevoerd. Met de opgedane kennis kunnen we verder onderzoek doen hoe steden verder te verkoelen”.

Luca heeft zelf ook ideeën voor vervolgonderzoek. Eén van haar aanbevelingen is dan ook dat het belangrijk is om een vergelijkbare studie uit te voeren in een omgeving waar minder gebouwen dicht op het plein staan. De gebouwen beïnvloeden namelijk de windstroom waardoor het briesje moeilijker aan te tonen is. Verder zou ze ook graag meer onderzoek willen van de oppervlaktetemperatuur in de nacht. Omdat stenen materialen ‘s nachts nog veel warmte uitstralen kan er ook dan mogelijk nog een briesje ontstaan. Luca adviseert ook om het briesje beter zichtbaar te maken, zodat bezoekers van het HittePlein deze nog beter kunnen ervaren.

Zelf onderzoek doen?

Wil je zelf ook onderzoek doen naar het briesje, een andere hot-item of zelf een innovatie testen op het HittePlein? Neem dan contact op met Thijs de Bruijn via t.w.debruijn@tudelft.nl.